Dijitalleşen dünya, gündelik yaşam pratiklerimizden tercihlerimize kadar işlerken edebiyat da bundan nasibini aldı! Alışılmış kâğıt kokuları, yerini sanal sayfalara bıraktı. Bugün, ceplerimizde taşıdığımız boyut olarak küçük, içerik olarak büyük dijital dünyalarımızdan, kolaylıkla 700 sayfalık bir roman okuyabiliyoruz.

Tüm bunların yanında edebiyat, yalnızca elektronik ortamlarda üretilebilen interaktif metin formuna da büründü. Şimdilerde bu gibi adreslerden benzer elektronik edebiyat türlerine erişebiliyoruz. Bu interaktif metinlerden birini, birlikte inceleyelim:

High Muck a Muck: Playing Chinese

2014 yılında yayımlanan “High Muck a Muck: Playing Chinese” tarihi bir olay anlatısı olan interaktif bir şiir. Bir dönem, Kanada’ya yapılan Çin göçünü ve insanlar üzerindeki etkisini konu ediniyor. Şiir, yayımlandığı sene Spark of Creativity Ödülü’nü kazanırken bir sonraki sene de Yeni Medya Yazma Ödülü‘ne layık görülüyor.

Proje için kurucularının dile getirdikleri: “İşte rüyalarla oynamanın yansıtıcı doğasını incelemek için bir fırsat: Altın Dağ’ın altını belki de Asya’ya geri mi dönüyor? Sanatçılar olarak, tarih ile giderek karışan bir dünya arasında nasıl bir arabuluculuk sunabiliriz?”

Şiir Bize Ne Anlatıyor?

Sunulan interaktif şiir, Çinlilerin “Altın Dağ” olarak nitelendirdikleri Kanada’ya yaptıkları işçi göçleri sonrasında kapital ve ırkçı sebeplerden dolayı ülkelerine geri dönememelerini konu alıyor.

Çoğunluğu demiryolu işçilerinden oluşan göçmenlerin içinde bulundukları sosyokültürel yapı, psikolojik analizlerle birlikte ekranlarımıza yansıyor. Tasarımlarda kullanılan yer yer karmaşık çizgiler de o dönemin buhranını gözler önüne seriyor.

Kurgu Bakımından İnteraktif Şiir

“High Muck a Muck: Playing Chinese“, kurgusu itibarıyla daha ilk saniyelerde sizi olayın içine çekiyor. Arka fonda beliren naif ve ulusal Çin ezgileri, bunda en büyük etken. Sulu boya ile çizilmiş izlenimi veren figürler ise anlatım bakımından nostaljik bir izlenim kazandırıyor ve tarihin yaşanmışlıklarıyla dolu bir yolculuğa çıkmanızı sağlıyor.

  Şiir, 7 farklı bölümden oluşuyor: Canada, Victoria, Nelson, Vancouver, Richmond, Pacific Rim, Everywhere and Nowhere.

Bu bölümler, aynı zamanda sizi farklı mekânlara da taşıyor. Ana sayfada karşılaştığınız arkası dönük insan formu, tüm bu tarihi olayların, insanların tercihleriyle başlayıp bittiğini anımsatıyor. Ekranda beliren mavi noktalar da bunun en güçlü timsali. Siz hangi noktayı seçerseniz, o doğrultuda yeni dizeler sunuluyor karşınıza.

Kimi bölümlerde sesli dizelere rastlarken kimi bölümlerde videolara denk geliyorsunuz. Kurgusallık açısından tüm olanakları başarıyla kullanmış bir şiir “High Muck a Muck: Playing Chinese”

Kurucuların Şiirdeki Yansımaları

Proje üzerinde çalışan kimi kurucu üyesinin hayat hikâyesinin yansımasını, görsel ya da işitsel olarak interaktif şiirde görebiliyoruz. Projenin metin yazarı Fred Wah, çocukluğunda babasının Çin restoranında çalışarak büyümüş biri. Şiirdeki Nelson bölümünde o restoranı ve babasını görebiliyoruz.

Projenin yapımcısı ve aynı zamanda video/film tutkunu olan Patrice Leung ise şiirde karşımıza el kamerasıyla tüm bu olanları kaydeden genç bir çocuk formunda beliriyor. Bunu yaparak bir nevi, kendi hayat hikâyelerini de ölümsüz kılıyorlar.

Emek Verenler

Fred Wah: Şair
Jin Zhang: Besteci
Nicola Harwood: Proje Yönetmeni
Thomas Loh ve Bessie Wapp: Video sanatçıları
Hiromoto Ida: Dansçı
Patrice Leung: Film Yapımcısı
Tomoyo Ihaya: Görsel Sanatçı
Phillip Djwa: Yaratıcı Teknoloji Uzmanı

  High Muck a Much: Playing Chinese, iyi bir ekip çalışması ve tarihi anlatısallık ürünü! Edebiyatın dijital formlarda sürdürülebilirliğinin bu yönde de artması, çoğu okur için keyifli bir deneyim olsa gerek. Özellikle toplumlara anlatacak kıymetli bir hikâyeniz varsa ve bunu estetik kaygılar güderek bir şiire aktarmışsanız. Umarız bu gibi projeler çoğalır ve bize bir pazar kahvesiyle birlikte eşlik edecek keyifli anlar yaratır.

Bir sonraki yazıda görüşmek üzere, hoş kalın,
Ece 🌼